-
1 тирәсендәге
прил.1) находя́щийся о́коло, вокру́г (чего-л.)Мәскәү тирәсендәге калалар — города́ вокру́г Москвы́
2) в знач. послелога сочет. с числ. о́коло (приблизи́тельно) определённого во́зрастаалтмышлар тирәсендәге — о́коло шести́десяти лет, приблизи́тельно шестидесятиле́тний
-
2 тирәсендә
sularında -
3 тирәсендә
-
4 тирәсендә
neben; bei; daneben; um... herum -
5 тирәсендә
посл. 1) около (употребляется с существительными в основном и местоимениями в притяжетльном пажеде), возле, подле, у 2) около (употребляется с числительными в основном падеже), приблизительно -
6 тирә
сущ.тирә ап-ак — всё вокру́г белым-бело́
2) в притяж. ф. переводится сочетаниями с предлогом вокру́г, круго́мминем тирәмдә — вокру́г меня́
кызлар тирәсендә йөрү — увива́ться вокру́г де́вушек
өй тирәсе - гел үлән — вокру́г до́ма сплошь трава́
3) край, кра́ешек; окру́жностькүл тирәсендә — по кра́ю (кра́ем) о́зера; по окру́жности о́зера
4) окре́стность, окре́стности; ме́стность, окру́га; края́безнең бу тирәдә — в на́шей зде́шней ме́стности, в на́шей окру́ге; в на́ших края́х
5) этногр.; диал. занаве́ска, круго́м закрыва́ющая всю ве́рхнюю часть стены́ за́ла ( входила в обязательный комплект приданого невесты)6) в знач. послелога тирәсендә (тирәсендәрәк), тирәдә (тирәдәрәк) (о ком, чём), насчёт (кого, чего), относи́тельно (кого, чего) (делается, говорится - о предмете разговора, речи)бәхәсләр әдәбият тирәсендә бара — спо́ры иду́т относи́тельно (вокру́г) литерату́ры
үтенечем улым тирәсендәрәк иде — моя́ про́сьба была́ насчёт сы́на
шул тирәдәрәк сүз йөрттеләр — вели́ разгово́р приме́рно о том ( упомянутом)
-
7 sularında
тирәсендә -
8 tiräsendä
тирәсендә посл.1) около (употребляется с существительными в основном и местоимениями в притяжетльном пажеде); возле; подле; у2) около (употребляется с числительными в основном падеже); приблизительно. -
9 вокруг
1) нареч. тирәли, әйләнә-тирәдә, тирә-юньдә2) предлог; с род. п. тирәсендә, әйләнәсендә; тирәли3) предлог; с род. п. тирәсендә, хакында; турындаспоры вокруг (какого-л.) вопроса — ( нинди дә булса) мәсьәлә хакында бәхәсләр
•- вокруг пальца обвести -
10 әйләнү
неперех.1) верте́ться, враща́ться, кружи́ть, кружи́ться || враще́ние, круже́ниеАй җир тирәсендә әйләнә — Луна́ враща́ется вокру́г Земли́
карчыга күктә әйләнә — я́стреб кру́жит в не́бе
әйләнчек әйләнә — волчо́к ве́ртится
2) повора́чивать, поверну́ться, обора́чиваться/оберну́тьсяаркасы белән миңа әйләнде — он поверну́лся ко мне спино́й
3) перевора́чиваться, перевёртываться/переверну́ться, воро́чаться, верте́тьсякабыргага әйләнү — переверну́ться на́ бок
4) обходи́ть, объезжа́ть; пройти́сь, прое́хаться; поброди́ть, прогуля́тьсябазарны бер-ике мәртәбә әйләнде — он ра́за два обошёл база́р
5) обраща́ться/обрати́ться, превраща́ться/преврати́ться, преобразо́вываться/преобразова́ться; переходи́ть/перейти́ (в кого, что) || обраще́ние, превраще́ние, преобразова́ние, перехо́д (в кого, что)көлгә әйләнү — преврати́ться в золу́
тычканга әйләнү — обрати́ться в мы́шку
су бозга әйләнде — вода́ преврати́лась в лёд
6) разг. возвраща́ться, верну́тьсясәфәрдән тиз әйләнү — бы́стро верну́ться из пое́здки
7) перен. враща́ться (в какой-л. среде); води́ться, име́ть де́ло (с кем-л.)эшмәкәрләр тирәсендә әйләнү — враща́ться вокру́г бизнесме́нов
галим халык тирәсендә әйләнү — име́ть де́ло с учёными людьми́
•- әйләнү күчәре
- әйләнеп кайту
- әйләнеп карау
- әйләнеп килү
- әйләнеп китү
- әйләнеп чыгу••әйләнеп карамастан — без огля́дки
әйләнеп чыккан — предоста́точно
-
11 около
предлог; с род. п.1) (поблизости, рядом с кем-чем-л.) янында, тирәсендә2) (почти, приблизительно) чамасы, чамасында, диярлек; тирәсендә -
12 поблизости
-
13 под
I предлог; = подо1) с вин. п. (на вопрос "куда") астына, төбенә2) с вин. п. астына,...га3) с вин. п. (близко к чему-л. по времени) алдыннан,...га таба,...га каршы, якынпод вечер — кичкә таба, кичкырын
4) с вин. п. (при указ. на возраст) чамасы, тирәсе, якын5) с вин. п. (в сопровождении чего-л.) астында,...га кушылып6) с вин. п. ( наподобие)...га охшатып,...на туры китереп7) с вин. п. (при указ. на назначение предмета)...га дигән, салырга дигән; өчен8) с тв. п. астында, астыннан, төбендә9) с тв. п. астында,...ендә10) с тв. п. (при указ. места) янында, якынында, тирәсендә11) с тв. п. (в результате, вследствие) астында,...дан12) с тв. п. (при указ. на характерный признак)...лы13) с тв. п. ( при выделении из числа других предметов) астында, белән14) с тв. п. ( при разъяснении смысла)...дан, астында•- под залогэто ему не под силу — моңа аның көче җитмәс, моны ул булдыра алмый
- под расписку
- под честное слово
- спрятать под замок
- стричь под машинку
- хранить под замком II м -
14 околозвёздный
-ая; -оейолдыз янындагы, йолдыз әйләнә-тирәсендәге -
15 околоземный
-ая; -оеҖир шары янындагы, Җир тирәсендәге -
16 окололунный
-
17 околоплодный
-ая; -оефизиол.; анат.тума тирәсендәге, яралгы тирәсендәге, яралгыны саклый торган -
18 околосердечый
-
19 так
1) нареч. ( таким образом) шулай, болай, алайдело обстоит именно так — эш нәкъ менә шулай, болай инде
2) нареч. ( настолько) шулкадәр, шулхәтлея так много ходил, что устал — мин шулкадәр күп йөрдем, арып беттем
3) нареч. (без последствий, безрезультатно) болай (алай, шулай) гына, шул көе генә4) нареч. ( без особого намерения) тик, болай гына, сүз уңаенда5) частица усил. дисәң, икән, булгач6) частица огранич. чамасы, чамасында; тирәсендә7) частица (например) шулай, мәсәлән, әйтикклимат там суровый, так, морозы доходят до сорока градусов — анда климат бик каты, салкыннар, мәсәлән, кырык градуска кадәр җитә
8) союз (следовательно, стало быть) димәк, шулай итептак ты мне не веришь? — димәк, син миңа ышанмыйсың?
так ты согласен? — димәк, син риза?
9) союз (в таком случае, тогда) икән, ул вакытта, ул чактавам нечего делать, так уходите — эшегез юк икән, китә бирегез
10) союз (вследствие этого, потому) шуңа күрә, индесегодня холодно, так ты оденься потеплее — бүген суык, шуңа күрә син җылы киен
11) союз против. ләкин, әммаведь я говорил, так ты слушать не хотел — мин әйтеп тордым, ләкин син колак та салмадың
•- за так- получить за так
- взять за так
- и так
- если так
- в таком случае
- как же так?
- не так ли?
- пусть так
- я так и знал
- так бы
- так бы и полетел!
- так вот
- так и
- так и быть
- так и есть
- так и так
- так и сяк
- так или этак
- то так, то этак
- так как
- так на так
- так нет
- так себе
- так сказать
- только так
- так-то так
- так точно
- так что
- так чтобы -
20 окрестность
См. также в других словарях:
тирә — 1. Билгеле бер ноктаның, әйбернең әйләнәсе, шуңа һәр яктан якын гына урнашкан, тиеп торган тирәлек яки яссылык; шул тирәлек яки яссылыктагы урын. Әйләнә яки йомык күппочмак рәв. чик, түгәрәк кырый 2. Берәр нәрсәнең яны, ян ягы, әйләнәсе, турысы.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тирәләй — рәв. 1. Әйләнә буенча һәр яктан яки һәр якка 2. Тирә якта, һәр якта 3. бәйл. Берәр нәрсәнең тирәсендә, түгәрәкләп зур өстәл тирәле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тирәли — рәв. 1. Әйләнә буенча һәр яктан яки һәр якка 2. Тирә якта, һәр якта 3. бәйл. Берәр нәрсәнең тирәсендә, түгәрәкләп зур өстәл тирәле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тирәч — Түгәрәк кыса, кыршау 7. рәв. ТИРӘСЕНДӘ (ГЕ) – Чама белән билгеле бер яшьтә (ге) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйләнә — 1. геом. Һәр ноктасы яссылыктагы бер ноктадан тигез ераклыкта торган йомык кәкре сызык. Нәрсәнең дә булса аны әйләндереп алган чиге, кырые күлнең әйләнәсе таллык 2. Кем яки нәрсә тирәсендәге, берәр нәрсә белән күрше булган урын: тирә юнь өй… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйләнү — Үз күчәре тирәсендә борылу; әйләнә буенча хәрәкәт итү. Берәр нәрсә тирәли йөреп чыгу. күч. Кайда да булса яки кем янында да булса даими йөрү, булу, бөтерелү галимнәр тирәсендә ә. . күч. Нин. б эш белән мәшгуль булу, ыгы зыгы килү 2. Бер яктан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
карусель — 1. Үзәк багана тирәсендә әйләнеп торган баскычлардан яки ат, дөя һ. б. сыны рәвешендә ясалган утыргычлардан торган аттракцион корылма 2. тех. Бер үзәк тирәсендә әйләнүче мәйданчыклардан торган корылмалар; мәс. механик саву җайланмасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уралу — 1. (Урау) 2. Нәрсәгә дә булса чорналу, сарылу. күч. Сарылу, сыену 3. Бик озын нәрсәнең үз тәртибен югалтуы, чуалуы тур.. Чорналып, буталып хәрәкәткә комачаулау озын итәк аякка урала 4. Каплану, күмелү, иңләп, чолгап алыну өйләр караңгылык белән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чобалу — 1. Тәртипсез үрелү, ишелү, бәйләнү, бәйләнү төенләнү 2. Кем яки нәрсә тирәсендә булу, кайнашу 3. Кем белән дә булса аралашу, берәр төрле эш йөртү, бәйләнештә булу 4. Мәгънәсе, файдасы булмаган яки ярамаган эш белән шөгыльләнү берәр ел чамасы… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чуалану — 1. Тәртипсез үрелү, ишелү, бәйләнү, бәйләнү төенләнү 2. Кем яки нәрсә тирәсендә булу, кайнашу 3. Кем белән дә булса аралашу, берәр төрле эш йөртү, бәйләнештә булу 4. Мәгънәсе, файдасы булмаган яки ярамаган эш белән шөгыльләнү берәр ел чамасы… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чуалу — 1. Тәртипсез үрелү, ишелү, бәйләнү, бәйләнү төенләнү 2. Кем яки нәрсә тирәсендә булу, кайнашу 3. Кем белән дә булса аралашу, берәр төрле эш йөртү, бәйләнештә булу 4. Мәгънәсе, файдасы булмаган яки ярамаган эш белән шөгыльләнү берәр ел чамасы… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
